Jak co roku przyszedł 1 sierpnia godzina 17.00, gdy wspominamy moment wybuchu Powstania Warszawskiego, w całym mieście rozlegają się syreny, staje ruch uliczny – ludzie zamierają na chwilę, tam gdzie owa chwila ich zaskoczy, lub tam gdzie z premedytacją się udali. Pod Gloria Victis, na Powązkach, przy grobach dziadków, lub rodziców a może nad Wisłą czy w samym sercu miasta na jednym ze skrzyżowań. Staje nie tylko Warszawa, syreny wyją w Grodzisku, oddają szacunek Powstańcom - wczasowicze na odległych Mazurach lub nad Bałtykiem. I dobrze, że ta chwila jest – Naród – zazwyczaj mocno podzielony, znów wydaje się na mgnienie oka jednością. To bardzo ważne, ale nie o tym, chcemy teraz pisać. Jak co roku piszemy o Powstaniu. Chcemy pokazać co było potem, po owej 17 – pamiętnego 1 sierpnia 1944 r. Tak ciągle trzeba to pisać i przypominać – niestety ciągle wiele osób nie wie co to za data, lub ile dni Powstanie trwało. Nie chce nam się w to wierzyć, ale cóż taka służba, będziemy edukować dalej – siebie i naszych miłych czytelników. Tak więc nie przedłużając zapraszamy do lektury dzisiejszego wpisu z tegorocznej wersji kalendarium Powstania Warszawskiego!
27 września 1944 (środa)
Mokotów
Po odejściu w nocy kanałem do Śródmieścia dowództwa Obwodu i kilkuset żołnierzy pozostali na Mokotowie obrońcy tej dzielnicy pod dowództwem mjr. "Zrywa" odpierają od godziny 8 rano silne natarcie piechoty i broni pancernej nieprzyjaciela od południa i zachodu. Trwa bombardowanie dzielnicy. Pozycje obronne powstańców znajdują się teraz w blokach domów przy ulicy Bałuckiego i Wiktorskiej.
Broni się jeszcze w okolicach Belgijskiej pozostała tu jako osłona grupa żołnierzy por. "Gustawa" (Andrzeja Chyczewskiego), por. "Leguna" (inż. Czesława Zawadzkiego) i grupy artyleryjskiej "Granat" z ppor. "Jerzym" (Jerzym Romanem).
Natarcie niemieckie zostało podjęte, mimo że ze strony polskiej już o godzinie 7:20 wysłano parlamentariuszy w celu wszczęcia pertraktacji o ewakuacji ludności i rannych, i zapoznania się z warunkami kapitulacji. Decyzję tę podjął mjr "Zryw" wobec beznadziejności sytuacji i groźby zagłady ludności dzielnicy. Parlamentariusze (mjr "Burza" - Eugeniusz Ladenberger, ppor. "Negus" - Stanisław Potoręcki, por. "Wicher" - Michał Juchnicki) uzyskali od gen. von dem Bacha gwarancje co do losu ewakuowanej ludności i traktowania powstańców zgodnego z postanowieniami konwencji genewskiej.
Około południa Mokotów skapitulował. Do niewoli niemieckiej dostało się ponad 1000 żołnierzy i oficerów. Część ukryła się pośród ludności cywilnej, którą skoncentrowano na terenie Wyścigów Konnych na Służewcu, a następnie ewakuowano do Pruszkowa.
Tymczasem spośród ostatnich grup powstańczych przechodzących kanałem do Śródmieścia sto kilkadziesiąt osób wyszło omyłkowo włazem na ulicy Dworkowej, na terenie znajdującym się przez cały czas w rękach niemieckich. Oddział Schutzpolizei wymordował tam na miejscu około 140 powstańców, głównie z batalionu "Bałtyk" pułku "Baszta".
W nocy z 27 na 28 września ppłk "Karol" na rozkaz gen. "Montera", który nie akceptował jego decyzji ewakuacji dzielnicy, wyruszył z powrotem kanałem na Mokotów, przejście okazało się jednak niemożliwe.
W tym roku, naszym niejako przewodnikiem po Stolicy w dniach Powstania, będzie książka Władysława Bartoszewskiego „Powstanie Warszawskie”, wydana w Warszawie w 2014 roku przez Świat Książki. Zamieszczony przez nas cytat, jest jedynie pewną zachętą dla czytelnika by sięgnąć dalej, do źródeł i opracowań. Nie narzucamy konkretnych pozycji, wskazując ich jako jedynie słusznego ujęcia tego zjawiska, fenomenu swojego rodzaju, który nadal jest przedmiotem badań historyków, socjologów specjalistów z zakresu wojskowości czy nauk politycznych. Warto zarówno zajrzeć do źródeł, dokumentów i relacji uczestników oraz świadków wydarzeń, jak i zapoznać się z opracowaniami naukowymi lub popularnonaukowymi. Jak zwykle naszym celem jest zachęcenie do poznania historii Warszawy, nie tylko przez poszerzanie wiedzy na jej temat, ale także do odwiedzenia miejsc z nią związanych. Tak więc do zobaczenia na stołecznych brukach podczas spacerów śladami bohaterów z przełomu lata i jesieni 1944 r!
Komentarze
Prześlij komentarz