Skwer i obelisk Pana Gorzechowskiego

Spacerując wzdłuż ulicy Dzielnej natrafić można na dwa sąsiadujące ze sobą skwery, oddzielone od siebie jedynie ulicą Smoczą. Tym razem chcemy przedstawić Wam patrona, tego położonego bliżej alei Jana Pawła II. Osobą tą jest Jan Tomasz Gorzechowski pseudonim Jur.

Urodził się on 21 grudnia 1874 lub 1878 roku w Siedlcach. Jego ojciec Henryk był powstańcem styczniowym. Początkowo kształcił się w Siedlcach, a następnie w 1897 roku ukończył Wyższą Szkołę Handlową im. L. Kronenberga w Warszawie. W kolejnych latach pracował jako urzędnik w wydziale handlu kolei nadwiślanskiej. Już w czasach szkolnych zaangażował się w działalność konspiracyjną. W 1904 roku wstąpił do PPS, działał również w Związku Pracowników Kolejowych Królestwa Polskiego. W czasie powszechnego strajku kolejowego w październiku i listopadzie 1905 roku był członkiem Centralnego Komitetu Strajkowego. Współorganizował również w tym samym roku strajk powszechny w Warszawie. W tym okresie także stanął na czele Organizacji Techniczno-Bojowej PPS i jej szeregach brał udział w wielu akcjach. 

W nocy z 23 na 24 kwietnia 1906 roku był organizatorem i jednym z wykonawców najsłynniejszej z nich - uwolnienia więźniów Pawiaka. Odbito wówczas 10 skazanych na śmierć więźniów w przededniu wykonania na nich wyroków. Wydarzenie to upamiętnia ustawiony na skwerze obelisk.

W listopadzie 1907 roku Jur - Gorzechowski został aresztowany przez władze carskie, nie został jednak rozpoznany. Początkowo  został zesłany do Jakucji, a w czerwcu 1908 roku wydalony z granic Rosji. Następnie osiadł we Lwowie, gdzie brał udział w zakładaniu Związku Walki Czynnej. Gdy powstał Związek Strzelecki ukończył kurs oficerski. A kiedy wybuchła I wojna światowa organizował żandarmerię polową Legionów w: Zagłębiu Dąbrowskim, Częstochowie, Piotrkowie i Łodzi. W listopadzie 1914 roku został dowódcą żandarmerii I Brygady. Jesienią 1915 roku w Zamościu został aresztowany przez Austriaków, wydalono go wówczas z Legionów. Rozpoczął wtedy działalność w POW, został członkiem Komitetu Naczelnego w Warszawie i komendantem organizacji POW w milicji warszawskiej. 

Od listopada 1918 roku organizował i był komendantem policji, a następnie szefem Wydziału Bezpieczeństwa Publicznego i Prasy w MSW. Od sierpnia 1919 roku działał w żandarmerii polowej, a we wrześniu następnego roku został jej dowódcą. W kwietniu 1921 roku został dowódcą 3. dywizjonu żandarmerii, w 1924 roku komendantem Brześcia nad Bugiem, a w 1926 roku komendantem Warszawy, we wrześniu 1928 roku natomiast komendantem głównym Straży Granicznej.

W latach 1922-1929 był mężem Zofii Nałkowskiej. W 1938 roku został mianowany generałem brygady. 1 marca 1939 roku został przeniesiony w stan spoczynku. Po klęsce wrześniowej znalazł się na Bliskim Wschodzie, a następnie w Anglii. Zmarł w Brookwood 21 czerwca 1949 roku.

Spacerując często po mieście nie zwracamy nawet uwagi, że skwer, po którym idziemy ma swego patrona. Zachęcamy Was by zainteresować się biografią takich patronów ulic, palców czy skwerów, bo czasem można dzięki temu poznać historię życia ciekawej, a nieznanej nam wcześniej postaci.